Rudnička svetilišta
Centralni prostor srpske srednjovekovne države nalazio se na prostorima Raške i Kosova i Metohije. Najveći broj bogomolja građen je prilozima vladara, vlastelina ali i naroda. Na prostorima Šumadije, u čijem je središtu planina Rudnik, menjali su se gospodari i vlastodršci tako da je ovaj kraj često bio na udaru ratnih pohoda ugarskih kraljeva i pre i posle turskih osvajanja. U vremenima mira građene su crkve i manastiri a u ratnim pohodima harane i razgrađivane. Prema predanjima ali i materijalnim i pisanim podacima, posebno u studiji B.Čelikovića „Crkvišta rudničkog kraja“ pobrojano je 55 crkava i 17 manastira. Danas na padinama Rudnika postoje 4 živa manastira a u skoro svakom selu crkva iz starijih ili novog vremena. Do 1453. godine, Majdan i Rudnik, najbliža rudarska mesta imali su 8 crkava. Od 4 majdanske crkve 3 datiraju iz Srednjeg veka a jedna je brvnara iz 1815. godine. Nju je Ćaja-Paša, uoči boja na Ljubiću kod Čačka, najpre oskrnavio (prenoćio je u njoj sa jednom robinjom) a potom je spalio. Ponovo je obnovljena i osvećena i u njoj se služilo do 1892. godine, do podizanja nove crkve koja je sagrađena od nadgrobnih spomenika. Jedna od ovih crkava, po narodnom predanju posvećena Uspenju Bogorodice, izgrađena je u prvoj polovini 15. veka. O istom predanju ovu crkvu-manastir Despot Đurađ Branković dobio je na poklon od svoje babe, Knjeginje Milice. Tu je navodno i sahranjen sa velikim blagom. To je razlog što su crkva i kraj oko nje potpuno prekopani.
Od crkava na Rudniku, najveća se nalazila u blizini današnjeg stacionara i njeni temelji su uništeni prilikom njegove gradnje. Iz izveštaja Janka Šafarika koji je 1865. godine posetio Rudnik crkva je bila velikih dimenzija, dugačka 21 a široka 11 metara. Prema veličini se može predpostaviti da je bila vladarska zadužbina ili zadužbina neke bogate vlastelinske porodice. U zapisu u četvorojevanđelju koje se čuva u Berlinskoj biblioteci, a koje datira iz prve polovine 15. veka, prepisivač jevanđelja, pop Gligorije saopštava da ga je prepisao na Rudniku u crkvi Uspenja Bogorodice. Pisar Peladije 1626. godine prepisao je jedan apostol takođe na Rudniku, što govori da je ovde u vreme Rudničke mitropolije bila prepisivačka radionica koja je radila u vreme despotovine.
Nekoliko stotina metara iznad mesta gde se crkva nalazila postoje ostaci manje crkve, verovatno sa kraja 14. veka. Ostaci treće crkve nalaze se pod brdom zvani Kelja i smatra se da je imala funkciju grobljanske kapele. Četvrta crkva se nalazila na izvorištu reke Jasenice na mestu zvanom Crkvina i nije arheološki obrađivana mada su oko nje vidljivi ostaci nadgrobnih spomenika.
Pored pravoslavnih crkava, na Rudniku je bilo i četiri katoličke crkve: Sv. Marije, Sv. Vlaha, Sv. Stefana i Sv. Eufimije. Ne znaju se mesta gde su se tačno nalazile ali se predpostavlja da su bile na potezu zaseoka Gradovi i to prema podacima iz Dubrovačkih spisa na osnovu darova koje su Dubrovčani tastamentima ostavljali crkvama. Prema pisanim podacima iz 1303. godine, postojala je na Rudniku i katolička crkva koji su verovatno podigli Sasi. Crkve na Rudniku su bile pod jurisdikcijom kotorskog biskupa, što se saznaje iz pisma koje je papa Kliment VI uputio caru Dušanu 7.januara 1346. godine i u njemu nabraja katoličke crkve u Srbiji gde pominje i Rudnik. Za osnivanje svog manastira na Rudniku bili su zainteresovani i Franjevci u vreme Nikole Altomanovića. Predpostavlja se da je na lokaciji dzamije Mise prethodno bila jedna od katoličkih crkava.
