Pečat kneza Lazara u SANU

Izložba "Srednjovekovni rudnik" Muzeja rudničko-takovskog kraja Beograđanima predstavlja nova otkrića. Predmeti dokazuju da je na tom mestu bilo značajno rudarsko i trgovačko središte srpske države.

Tipar kneza Lazara, o čijem senzacionalnom otkriću na lokalitetu Drenje su oktobra prošle godine pisale "Novosti", od srede mogu da vide i Beograđani u Galeriji SANU. Ovaj dobro očuvani pečatnjak deo je postavke "Srednjovekovni Rudnik", kojom Muzej rudničko-takovskog kraja predstavlja izuzetna arheološka iskopavanja između 2009. i 2015. godine. U organizaciji milanovačkog muzeja ovaj teren su istraživali arheolozi sa Filozofskog fakulteta u Beogradu.

Novi artefakti sa četiri lokaliteta, dokazali su ono na šta su ukazivali brojni istorijski izvori i prethodno sporadični arheološki nalazi: u srednjem veku grad Rudnik bio je jedan od najpoznatijih rudarskih i trgovačkih središta srpske države.

- U SANU predstavljamo predmete koji su služili kako u svakodnevnom životu srednjovekovnih Rudničana, tako i one koje su koristili za ritualne obrede - kaže za "Novosti" autor Ana Cicović, kustos-arheolog Muzeja rudničko-takovskog kraja u Gornjem Milanovcu. - To su eksponati pronađeni tokom iskopavanja jedne pravoslavne i jedne katoličke crkve, kao i nekoliko stambenih objekata.

Posebno mesto na izložbi ima upravo tipar iz vremena kada je Lazar Hrebeljanović vladao ovim važnim srednjovekovnim centrom:

- Knez Lazar je prikazan sa šlemom, sa čelenkom napred i velom pozadi, a iznad su bivolji rogovi, koji su karakteristični za njega i njegove naslednike - objašnjava autorka postavke. - U natpisu oko šlema piše: "Ovo je milost gospodina kneza Lazara svesrpske zemlje".

Jedan deo eksponata je sa lokaliteta imanje Nikića, gde je istraživan stambeni objekat, ističe naša sagovornica:

- Reč je o zdanju na dva sprata. U donjem delu su bile ekonomske prostorije, dok je gornji bio za stanovanje i oslikan fresko-dekoracijom. Pretpostavlja se da je pripadao imućnom vlastelinu, koji je bio u mogućnosti da oslika svoje prostorije.

Samo naselje Rudnik, nastavlja Ana Cicović,

se u srednjem veku sastojalo iz dosta manjih naselja u kojima su živeli rudari, zanatlije, trgovci...

- Bila je to urbana sredina, sa crkvama, zgradama na dva sprata i ni u kom slučaju ne odražava "mračni srednji vek". Glavni trg nalazio se na arheološkom nalazištu Drenje. Razvoj rudarstva ovde je povukao i trgovinu i zanatstvo. Pored poslova koji su bili neophodni u samoj eksploataciji rude, bavili su se i izradom predmeta koji su imali vrhunske estetske odlike svog doba.

Poziv da sa ovom postavkom gostuju u instituciji kakva je Srpska akademija nauka, i to u godini kada ona obeležava 175. rođendan, za muzej iz Gornjeg Milanovca, kažu, predstavlja veliku čast:

- Izložba u SANU je verifikacija uspešnog rada Muzeja rudničko-takovskog kraja, koji je manji i mlađi, ali veoma uspešan - priča direktor muzeja Miloš Nikolić. - Imamo u planu da sve ove lokalitete objedinimo u neki budući arheološki park, ali prvo Republički zavod za zaštitu spomenika iz Kraljeva mora da završi konzervaciju.

KALUP ZA PRIČEST

JEDAN od predmeta, koji ranije nije bio poznat na okolnim prostorima, pronađen u katoličkoj crkvi, a reč je o kalupu za izradu hostije, koja služi za pričest - otkriva Ana Cicović. - Na istom mestu pronađena je hodočasnička školjka, ikona Bogorodice sa Hristom u naručju, aplikacija sa raspećem.